Ko ñalnde Hoore-Biir 17 e kikiiɗe kawral moolanaangal waɗi to Mantu hakkunde mawɗo lannda APR/Yaakaar hono Makki Sal e denndaangal ɗanniya©¯kooɓe senegaalnaaɓe wonɓe e Farayse, Almaañ, Angalteer e leyɗeele goɗɗe Orop. Saal Agora to Mantu heewii jamaanu haa yimɓe ndo©¯ki ɗo njooɗii. Caggal nde ceergal makko e lannda PDS yani, Makki umminii miijo waɗde lannda kaɓanteeɗo ndenndaandi Senegaal. APR firti ko Dental Ngam daranaade Ndenndaandi, yantude heen ko©¯ngol "yaakaar" noddungol ɗaminaare ja©¯ngo leydi ndii ɓura ɗoo jalbude.
Ko adii ko Makki ena hawra e militaaji diiwaan Pari, o yilliima Senegaalnaaɓe wonɓe Le Havre ñalnde 15 lewru nduu. Doole mawɗe njaɓɓiima toon hay sinno delegaasiyo©¯ makko leelii arde haa won fuɗɗiiɓe hootde. Kono nde Makki yettii sahnga w19, wulaango e weytaare renndi wonti daande wootere. Le Havre woni, e wiyde Makki nokku mo o adii waɗde kawral e nder Farayse sabu makko jiideede toon jiidugal tiiɗngal. Ceerno Haaruuna Sal, kaaw makko e wonndiiɓe mum, njaɓiimo jaɓɓungal ena teddi haa wooroo. Ɗoon wonaa dawrugol tan haalaa, kono ko enɗam e banndiraagal. Kono Makki nde ɓami ko©¯ngol, hay buubi aɗa nana ena poofa Alla e ylmɓe hokkude-mo noppi mum'en. O wiyi so won ɗaminiiɓe omo arta e nder lannda PDS, yoo mbaɗtu e sasa sabu o wonaa duttotooɗo hannde, o wonaa duttotooɗe PDS ja©¯ngo! So goonga, PDS nattii woodde e wuru Havre sabu wonnooɓe heen kala njaltii, njanti e APR.
Hannde, kawral Mantu ngal ko mawngal, jooɗngal sabu keewal yimɓe ɓee, kono kadi sabu haalaluuji toosɗi beddaaɗi fayde e lannda PDS. Yoga e ɓamɓe ko©¯ngol, ummiiɓe e delegaasiy©¯aaji ɗii kollitii ko Makki jogii "yaakaare" Senegaal hannde sabu lannda gonɗo e laamu nguu wontanii leydi ndii bonannde e waasde ɗooftaade sarɗiiji darnude demokaraasii e nder leydi Senegaal. Wowlannde ɓurnde teskinde hade Makki ɓamde ko©¯ngol, ko Samba Koytaa, gooto e howhowɓe APR e Farayse. O hollitii e ɗemngal sooni©¯koore wonde hannde e oo ñalawma, PDS maayii e nder Farayse sabu kamɓe kala no ɓe potiri ɓe paamii nafoore leydi ndii nattii wonde e juuɗe Ablaay Waadd.
Makki ari ko waktu mo ɗaminanoo oo ngol laawol. Jaɓɓungal ko ɗoon haaɗata Alla e gulaali e cumbaali wontude daande wootere. Ndeen Makki ɓamii ko©¯ngol, o jaarii kamɓe Mantunaaɓe e juɓɓingol ngol ngal kawral. O jaarii kadi diɗɗe gummiiɗe e leyɗeele Orop limtaaɗe ɗee kala. Makki fuɗɗorii wowlannde mum ko laɓɓitinde hakkunde mum e PDS. O wiyi hakkunde makko e PDS, ko "wolde e nder wolde" sabu ɓe njaltinii doole mawɗe ngam heɓtude Fatik e juuɗe makko. Ɓe mbaɗdii kadi "maa laaɓ" baɗte Fuuta. Makki wiyi "piyen-ɓe haa ɓe ngannda ɗoo ko ko jeyaa". O wiyi kadi hare maɓɓe, ko leyɗe taariiɗe Dakaar: Geejaway, Pikin, Rufisk. O wiyi hannde o daranii ko addude dawrugol kesol e nder hoore laamu nguu. Ngol dawrugol woni fonndude senegaalnaaɓe kala e yeeso laabi e sarɗiiji leydi ndii. Kadi doole laamu foti ko memlondirde e doole sarɗiiji leydi ndii. Laawol tan foti reweede sabu ko ɗum woni demokaraasii, o ɓeydi e haala makko.
To ba©¯nge toɗɗe garooje ɗee, o eeriima Faraysenaaɓe yoo noddu banndiraaɓe mum'en kala wonɓe to Senegaal ngam ɓe njanta e muumaa APR. Kono o wiyi yoo sukaaɓe jibinaaɓe ɗoo e Farayse kebano toɗɗe laamɗoyakooje garooje e 2012. So oon sahaa yontii, kamɓe kala yo ɓe njah ɓe peewna ɗereeji maɓɓe ngam heɓde nasonaalitee Senegaal ngam sembinnde APS sabu ko kañum woni ja©¯ngo maɓɓe.Makki haali ha©¯ki ɗemɗe keewɗe: farayseere, pulaar, seereer.
Kawral Mantu-la-Jolii ko gootal e jogorɗe teskeede sabu jibineede APR ko ɓooyaani e inneede lannda Makki e nder reedu Farayse. Makki hoolii tigi ko ɗanniya©¯kooɓe ngoni fotɓe hokkeede wune sabu so wonaano kamɓe, caɗeele Senegaal ɓurat ɗoo. Kawtal ngal fusi e weytaare, kadi e najoore caggal nde yimɓe njalti: oo jamaanu no wayi heewde hol no heƴiri o oo saal?
Kuɗol Ibrahiima SAAR